Τρίτη 10 Μαΐου 2016

Ημερίδα για τον Κοπτικό Χριστιανισμό την Κυριακή 15 Μαΐου 2016 στο Ξενοδοχείο Τιτάνια



 Η Κοπτική εκκλησιαστική κοινότητα της Αθήνας σε συνεργασία με το Ελληνικό Ινστιτούτο Αιγυπτιολογίας και το Κέντρο Κοπτικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αλεξανδρείας διοργανώνουν από κοινού ημερίδα αφιερωμένη στον Κοπτικό Χριστιανισμό με τίτλο: Η Ιστορικο-δογματική ταυτότητα των Κοπτών δια μέσου των αιώνων, η οποία θα λάβει χώρα την Κυριακή 15 Μαϊου 2016 στο συνεδριακό χώρο ΕΥΡΩΠΗ του Ξενοδοχείου Τιτάνια (Πανεπιστημίου 52, Ημιόροφος) από τις 17.00 έως τις 21.00.

Στην Ημερίδα θα συμμετάσχουν ειδικοί ερευνητές από το χώρο των Αιγυπτιακών και Κοπτικών Σπουδών όπως ο Δημήτρης Μόσχος, Επίκουρος Καθηγητής της Εκκλησιαστικής Ιστορίας στη Θεολογική Σχολή του ΕΚΠΑ, η Δρ. Αικατερίνη Μαραβέλια, Διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Αιγυπτιολογίας, ο Δρ. Νίκος Κουρεμένος, ο Οσιολ. π. Εφραίμ, Πρωτοσύγγελος της Κοπτικής Επισκοπής στην Ελλάδα και ο υπ. Διδ. Δημήτρης Αθανασίου, ενώ τη συζήτηση θα συντοντίζουν ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος των εν Ελλάδι Κοπτών κκ. Παύλος και ο Οσιολ. ιερομ. π. Ειρηναίος, εφημέριος της Κοπτικής κοινότητας στην Αθήνα.      

Μετά το πέρας των εισηγήσεων θα ακολουθήσει μικρή συναυλία με Κοπτικούς ύμνους καθώς και κέρασμα με αιγυπτιακά εδέσματα.

Στη συνέχεια ακολουθεί το πρόγραμμα της Ημερίδας.

Σάββατο 7 Μαΐου 2016

Το Ευαγγέλιο του Θωμά - (VIDEO) Διάλεξη του Martin B. Dale (Yale University)


Με τον όρο Ευαγγέλιο του Θωμά [ΕΘ] είναι γνωστό ένα κείμενο της απόκρυφης χριστιανικής γραμματείας που περιλαμβάνει 114 ρήσεις/λόγια του Ιησού. Κάποιοι μελετητές είχαν στο παρεθλόν προτείνει τη χρονολόγησή του πρίν από το τέλος του 1ου αι. καθιστόντας ουσιαστικά το ΕΘ σύγχρονο με τα συνοπτικά ευαγγελία (Ματθαίος, Μάρκος, Λουκάς), η σύχρονη έρευνα ωστόσο αποδέχεται σχεδόν ομόφωνα τη χρονολόγησή του στα μέσα του 2ου αι. καθώς θεωρείται πλέον δεδομένη μια σχετική κειμενική εξάρτηση από τους συνοπτικούς. Το κείμενο αποδίδεται ψευδεπίγραφα στον Ιούδα-Θωμά τον Δίδυμο, έναν από τους δώδεκα μαθητές του Ιησού, ο οποίος σύμφωνα με την ευαγγελική διήγηση του Ιωάννη αμφέβαλλε για την Ανάσταση του Ιησού (Ιωάννης 20:24-29). Το περιεχόμενο του ΕΘ έχει σαφώς γνωστικές επιδράσεις γεγονός που κατατάσει το ΕΘ αναμφίβολα στην κατηγορία των γνωστικών κειμένων της Ύστερης Αρχαιότητας. Η κεντρική ιδεά που διατρέχει το κείμενο συνισταται στην αντίληψη ότι η Βασιλεία του Θεού είναι ήδη παρούσα επί της γης  και ο κάθε άνθρωπος οφείλει να γνωρίσει το θεϊκό φως που ενοικεί μέσα του, το οποίο θα του επιτρέπει να δεί τη Βασιλεία του Θεού και να εισέλθει σ'αυτήν. 

Νag Hammadi Codex II, fol 32.
H αρχή του ΕΘ
Το πρωτότυπο κείμενο του ΕΘ εικάζεται ότι συντάχθηκε στα ελληνικά ή στα αραμαϊκά, ωστόσο η πλήρης εκδοχή του σώζεται μόνο σε κοπτική μετάφραση του 4ου αι., κείμενο που περιλαμβάνεται σ' έναν από τους περίφημους κώδικες του Nag Hammadi, που ανακαλύφθηκαν το 1945 στην Αίγυπτο. Μετά την ανάκλυψη της κοπτικής μετάφρασης κατάφεραν οι μελετητές να ταυτοποιήσουν κάποια μικρά αποσπάσματα της ελληνικής εκδοχής που είχαν βρεθεί παλαιότερα σε σπαράγματα παπύρων στην Οξύρρυγχο και τα οποία χρονολογούνται στα τέλη του 2ου και τις αρχές του 3ου αι. Από της αναφορές του ΕΘ στην πρώιμη χριστιανική γραμματεία ξεχωρίζει αυτή του Ιππολύτου Ρώμης (217-235) στο έργο του Refutatio omnium haeresium, όπου παραθέτει μια παραλαγή του 4ης ρήσης του ΕΘ, ενώ ταυτόχρονα επισημαίνει ότι χρησιμοποίησε ένα κείμενο που ονομάζεται Ευαγγέλιο του Θωμά.  H ουσιαστική συμβολή του ΕΘ στην ευρύτερη έρευνα σχετικά με το συνοπτικό πρόβλημα, της πηγές των κανονικών ευαγγελίων, τον ιστορικό Ιησού αλλά και γενικότερα τη διδασκαλία των Γνωστικών το έχει καταστήσει μια πολύτιμη πηγή για τους μελετητές των Βιβλικών Σπουδών      

Στη συνέχεια ακολουθεί μια παλαιότερη διάλεξη του καθηγητή Θρησκευτικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιου του Yale (USA)  Martin B. Dale με θέμα το Ευαγγέλιο του Θωμά.  



Στα ελληνικά κυκλοφορούν: 

Ι. ΚΑΡΑΒΙΔΟΠΟΥΛΟΣ, "Το Ευαγγέλιον του Θωμά" στο Σ. ΑΓΟΥΡΙΔΗΣ (επιμ.), Χριστιανικός γνωστικισμός: Τα κοπτικά κείμενα του Nag Hammadi στην Αίγυπτο, Αθήνα 1989, σσ. 83-98. 
J.-Y. LELOUP, Κατά Θωμάν Ευαγγέλιον: το γνωστικό ευαγγέλιο του Θωμά, Αθήνα 2006. 
Σ. ΓΚΙΡΓΚΕΝΗΣ - Ε. ΑΔΑΜΟΣ (επιμ.-μτφρ.), Το κατά Θωμάν απόκρυφον ευαγγέλιον, Θεσσαλονίκη 2006. 
  



Τρίτη 3 Μαΐου 2016

Πασχαλινό μήνυμα του Κόπτη Πατριάρχη Θεοδώρου (Tawadros) Β΄ - 2016




Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Αμήν. 
Χριστός ανέστη! Αληθώς ανέστη! 

Με αφορμή τη μεγάλη γιορτή της Ανάστασης και μαζί την ευφροσύνη και αγαλλίαση της αγίας αυτής ημέρας μεταφέρω σ’ όλους εσάς, αγαπητοί μου, τις πασχαλινές ευχές και ευλογίες μου. Μεταφέρω τις ευχές και ευλογίες μου σ’ολόκληρη την Κοπτική Ορθόδοξη Εκκλησία, στους Μητροπολίτες, τους Επισκόπους, τους Ιερείς, τους Διακόνους και τους Επιτρόπους των ενοριών. Μεταφέρω τις ευχές και ευλογίες μου σ’ όλους αυτούς που διακονούν, στη νεολαία, τα παιδιά, καθώς και σ΄όλες τις χριστιανικές οικογένειες παγκοσμίως. Μεταφέρω τις ευχές και ευλογίες μου σ’ όλες ανα τον κόσμο τις Κοπτικές Μητροπόλεις. Καλή και ευλογημένη εορτή της Ανάστασης.  Να έχετε όλοι σας υγεία φέτος αλλά και κάθε χρόνο!  

Πράγματι, η γιορτή της Αναστάσης αποτελεί την επιτομή όλων των εκκλησιαστών εορτών, συνιστά την κορωνίδα της ευφροσύνης μας, και δικαιολογεί τη θέρμη των καρδιών μας. Είναι η γιορτή που καθημερινά εορτάζουμε. Όταν γίνεται λόγος για τη γιορτή της Αναστάσης ο νους μας ανατρέχει αμέσως τον Κύριο μας Ιησού Χριστό, ο οποίος θυσιάστηκε πάνω στο Σταυρό. Είναι δε πραγματικό γεγονός ότι θυσιάστηκε και πέθανε πάνω στο Σταυρό και υπάρχουν πολλές μαρτυρίες σχετικά μ’αυτό. Ανάμεσα σ’αυτές συμπεριλαμβάνεται ο εκατόνταρχος, οι φύλακες του τάφου, οι γυναίκες που προσέτρεξαν στο μνημείο, ο Ιωσήφ απο την Αριμαθέα που μετέφερε το σώμα του Κυρίου καθώς και ο Πόντιος Πιλάτος, ενώπιον του οποίου ο Κύριος μας δικάστηκε. Απόδειξη για το θάνατό Του συνιστά το καταπέτασμα του Ναού που σχίστηκε στα δυο, η εύρεση του σαβάνου και του σουδαρίου μέσα στον τάφο, ο μεγάλος λίθος που έφραξε την είσοδο του μνήματος, η φρουρά που φύλαγε τον τάφο κατ’εντολήν του ρωμαίου κυβερνήτη. Ο Χριστός, που θυσιάστηκε στο Σταυρό, αναστήθηκε και πάλι την τρίτη ημέρα, όπως απαγγέλουμε και μαρτυρούμε στο Σύμβολο της Πίστης. 

Η μαρτυρία της Ανάστασής Του προέρχεται από τους αγίους αγγέλους. Άγγελος Κυρίου  ήταν αυτός που πληροφόρησε τις γυναίκες ότι ο Χριστός αναστήθηκε. Οι φρουροί έπεσαν στο έδαφος κι οι αρχιερείς διέσπειραν ψευδείς ειδήσεις. Ο Κύριος εμφανίστηκε αρκετές φορές στους μαθητές Του. Τα στοιχεία που πιστοποιούν το γεγονός είναι αρκετά. Ο σεισμός που συνόδεψε την Ανάσταση του Κυρίου. Ο λίθος που παραμερίστηκε από την είσοδο του μνήματος. Οι γυναίκες που προσήλθαν για να ολοκληρώσουν τα έθιμα της ταφής και βρήκαν άδειο τον τάφο, αφού ο Κύριος είχε ήδη αναστηθεί αφήνοντας πίσω Του μόνο το νεκρικό σάβανο και το σουδάριο. 

Κάποιος όμως μπορεί να αναρωτηθεί: Αφού η Ανάσταση συνέβει στις αρχές του 1ου αι. (33 μ.Χ.) ποιά είναι η σημασία της σήμερα για τους ανθρώπους του 21ου αι.; Τι όφελος κομίζει η Ανάσταση του Χριστού στο σύγχρονο άνθρωπο; 

Θα προσπαθήσω να ανατπύξω την αξία της Ανάστασης σε τρεία σημεία. 

1) Η Ανάσταση του Κυρίου βοηθά τον άνθρωπο να συνειδητοποιήσει την ουράνια προέλευσή του. Ο άνθρωπος είναι ουράνιο δημιούργημα, ουράνια ύπαρξη, πλασμένη κατ’εικόνα και καθ’ομοίωση του Θεού. Κατ’εικόνα με το χάρισμα τη νόησης και καθ’ομοίωση με τη δυνατότητα της προαίρεσης.     

Ο πρώτος άνθρωπος, ωστόσομ χρησιμοποίησε λανθασμένα αυτή την ελευθερία βούλησης. Το αποτέλεσμα ήταν ο άνθρωπος με τη χρήση της ελευθερίας του να παραβεί το θεϊκό νόμο και να προσβάλει την αγάπη του Θεού. Το ανθρώπινο γένος έτσι εξέπεσε και η εικόνα του Θεού αμαυρώθηκε. Αυτή η αμαύρωση προξένησε νοητική σύγχυση και αδυναμία στον ανθρώπο να διακρίνει τις ορθές προτεραιότητες. Κατά συνέπεια ο άνθρωπος καταστάθηκε ανίκανος να κατανοήσει την αλήθεια. Για κάποιο διάστημα ο Θεός επικοινωνούσε με τους ανθρώπους μέσω της φωνής των προφητών και στη συνέχεια μέσω της Ενανθρώπησής Του. Σκοπός ήταν να αποκαταστήσει την λαμπρότητα του κατ’εικόνα και να συμφιλλιώσει τον άνθρωπο με την όμορφη δυνατότητα του καθ’ομοίωσιν. Η Ανάσταση έλαβε χώρα για να προσλάβει και πάλι ο άνθρωπος την αναγεννημένη του δόξα. Ο άνθρωπος έγινε και πάλι φωτεινός. Γι’αυτό ο Ιησούς είπε: «πᾶς ὁ πιστεύων εἰς ἐμὲ ἐν τῇ σκοτίᾳ μὴ μείνῃ», επειδή το φώς της Αναστάσης φέγγει πάνω στο κατ’εικόνα του ανθρώπου και αποκαθιστά τη δυνατότητα του να φθάσει το καθ’ομοιώσιν. Αυτό είναι λοιπόν το πρώτο όφελος της Ανάστασης ότι ο άνθρωπος αναγνωρίζει την ουράνια προέλευσή του. 

2) Ο άνθρωπος θα ζήσει πλέον σε καθημερινή βάση και όχι διακεκομμένα μια ζωή γεμάτη ελπίδα και προσδοκία. Σημέρα χρειαζόμαστε απεγνωσμένα περισσότερο από κάθε άλλη φορά αυτή την ελπίδα. Ας θυμηθούμε τη Μαρία Μαγδαληνή, την απεγνωσμένη εκείνη γυναίκα που πήγε στον τάφο αναζητώντας τον δάσκαλο και Κύριο της. Όταν άκουσε κάποιον να της μιλά σκέφτηκε πως ήταν ο κηπουρός. Έκλεγε γοερά ενώ αναζητούσε το Χριστό. Στο τέλος Τον βρήκε και Τον αναγνώρισε μόνο όταν Αυτός την αποκάλεσε «Μαρία». Απάντησε και φώναξε: «Ραββουνι», που σημαίνει δάσκαλε και Κύριε μου. Στη ευαγγελική διήγηση της Αναστάσης, ο Ιησούς εμφανίστηκε σε δυο νέους αποκαρδιωμένους από την είδηση της Σταύρωσης. Εμφανίστηκε σ’αυτούς ενώ βάδιζαν προς την πολίχνη Εμμαούς, κοντά στα Ιεροσόλυμα. Προς το τέλος της συνάντησης, εκείνοι οι νέοι είπαν μεταξύ τους: «οὐχὶ ἡ καρδία ἡμῶν καιομένη ἦν ἐν ἡμῖν, ὡς ἐλάλει ἡμῖν ἐν τῇ ὁδῷ;» Τη θέση της απογοήτευσης στην καρδιά τους είχαν λάβει πλέον η αισιοδοξία και η ελπίδα. Με όμοιο τρόπο οι μαθητές δοκιμάζονταν από μεγάλο φόβο, αλλά όταν ο Χριστός εμφανίστηκε ανάμεσά τους διαβάζουμε στην Αγία Γραφή ότι «ἐχάρησαν οὖν οἱ μαθηταὶ ἰδόντες τὸν Κύριον».

3) Το τρίτο όφελος της Ανάστασης του Κυρίου για το σύγχρονο άνθρωπο είναι η απόκτηση της χάριτος της υιοθεσίας. Καθημερινά η Εκκλησία γεύεται την εμπειρία της Ανάστασης και την αναφέρει στις προσευχές της. Όταν προσευχόμαστε στην Πρώτη Ώρα, θυμόμαστε την ένδοξη Ανάσταση που έλαβε χώρα κατά την αυγή. Κάθε Κυριακή συνερχόμαστε για να τελέσουμε τη Θεία Λειτουργία, επειδή αυτή ειναι η μέρα της Ανάστασης του Κυρίου. Αυτή αποτελεί την εβδομαδιαία ανάμνηση του γεγονότος. Την 29η κάθε Κοπτικού μήνα ενθυμούμαστε και συνεορτάζουμε τα γεγονότα του Ευαγγελισμού, των Χριστουγέννων και την Ανάστασης του Κυρίου. Σε ετήσια βάση τιμούμε τη γιορτή της Ανάστασης που μάλιστα την επεκτείνουμε για 50 μέρες, τις οποίες ονομάζουμε «άγιες Πενήντα ημέρες». Η όμορφη εικόνα με την οποία λαμβάνουμε τη χάρη της υιοθεσίας συνδέεται με το μυστήριο του βάπτισματος, όταν αναδυθήκαμε από το νερό τρεις φορές, κατ’αναλογία με τις τρεις ημέρες που πέρασε ο Κύριος μας Ιησους Χριστός στον τάφο. Όταν προετοιμαζόμαστε να μετάσχουμε στη Θεία Ευχαριστία, ο ιερέας αναφωνεί στη τελευταία ευχή: «Δώθηκε σε μας, για τη σωτηρία μας, η άφεση των αμαρτιών και η αιώνια ζωή, σε όλους οσοι μεταλαμβάνουμε απ’ Αυτόν». Σε κάθε Θεία Λειτουργία λαμβάνουμε το άγιο Σώμα και το τίμιο Αίμα του Κύριου Ιησού Χριστού για να ανανεώσουμε τη ζωή μας με το φως της ενδόξης Αναστασης Του. «Εὰν μὴ φάγητε τὴν σάρκα τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου καὶ πίητε αὐτοῦ τὸ αἷμα, οὐκ ἔχετε ζωὴν ἐν ἑαυτοῖς». 

Εξ’άλλου δεν μπορούμε ν’ αντιληφθούμε τα λόγια του αγίου Ευαγγελίου παρά μόνο μέσα από την κατανόηση της Ανάστασης. Οι πατέρες μας που έγραψαν τις Γραφές ήταν εμπνευσμένοι από το Θεό διαμέσου της ενατένισης της ένδοξης Του Ανάστασης. Η Ανάσταση προσφέρεται στους πάντες. Θα πρέπει να ενσωματώσουμε αυτή τη χαρά και την ευφροσύνη στη ζωή μας και να την γιορτάζουμε καθημερινά. Η Ανάσταση συνιστά την ετήσια ανανεωτική διεργασία της ζωής μας. Χαρείτε με την Ανάσταση και ζήστε μέσα σ’αυτήν. Κάθε νύχτα στους ύμνους του Μεσονυκτικού ψάλλουμε: «Εγερθείτε παιδιά του φωτός, ας ψάλλουμε στον Κύριο των δυνάμεων». Αυτό είναι το καθημερινό κάλεσμα της Εκκλησίας. «Σηκωθείται παιδιά του φωτός». Μέσω της Ανάστασης γίναμε όλοι μας παιδιά του Φωτός. Μέσω της Ανάστασης στεκόμαστε και δοξολογούμε το Κύριο των δυνάμεων όπως η Αγία Γράφη λέγει: «καὶ οὐκ ἔστιν ἐν ἄλλῳ οὐδενὶ ἡ σωτηρία· οὐδὲ γὰρ ὄνομά ἐστιν ἕτερον ὑπὸ τὸν οὐρανὸν τὸ δεδομένον ἐν ἀνθρώποις ἐν ᾧ δεῖ σωθῆναι ἡμᾶς». Η ένδοξη Ανάσταση αποτελεί ευφροσύνη και αγαλλίαση. 

Προσευχόμαστε ώστε αυτή η χαρά να κατοικήσει στην καρδιά του καθενός μας. Καθ’ενας απο σας πρέπει να χαίρεται με την Ανασταση στη ζωή του, το σπίτι του, την οικόγένεια του, τη δουλειά του, την διακονία του και την Εκκλησία καθημερινά. Ας ειναι η Ανάσταση η χαρά σας όταν ξυπνάτε το πρώι για ξεκινήσετε μια νέα μέρα έτσι ώστε η ζωή σας να αναζωογονείται συνεχώς. 

Επαναλαμβάνω τις ευχές και τις ευλογίες μου προς όλους και χαίρομαι μαζί σας. Επίσης σας μεταφέρω τις ευλογίες από την Αιγύπτο και από την Εκκλησία της Αιγύπτου, απ’ολους τους μητροπολίτες και τους επισκόπους της Αγίας Συνόδου, καθώς και σύνολου του κλήρου και των ιερών μας μονών.  

Χριστός Ανέστη! Αληθώς Ανεστη.