Κυριακή 19 Φεβρουαρίου 2017

Οδοιπορικό στη χριστιανική Αίγυπτο (Μέρος Α΄)



Το Ίδρυμα για τη Μελέτη της Κοπτικής Ιστορίας «Άγιος Μάρκος» οργάνωσε με επιτυχία το 8ο Διεθνές Συμπόσιο με τίτλο «Christianity and Monasticism in Alexandria and the Eastern and Western Deserts», το οποίο φιλοξενήθηκε στο πολιτιστικό κέντρο «Logos Center», πλησίον της Ιεράς Μονής του Anba Βishoy στην Έρημο της Σκήτης (Wadi Natrun) από τις 12-16 Φεβρουαρίου 2017. Με αφορμή τη συμμετοχή μου σ’αυτό το Συμπόσιο, θα ήθελα να μοιραστώ μαζι σας κάποιες από τις εμπειρίες μου καθώς και φωτογραφικό υλικό από την περιδιάβαση μου στους τόπους της Κοπτικής πνευματικής κληρονομιάς.

Η Μονή του Αγίου Μακαρίου
Η έρημος της Σκήτης μαζί με την έρημο της Νιτρίας και τα Κελλιά αποτελούν τρεις περιοχές που συνδέονται με την ιστορία και την εξέλιξη του πρώιμου Αιγυπτιακού μοναχισμού και αποτελούν το φυσικό περιβάλλον στο οποίο διαδραματίζονται οι διηγήσεις πλήθους σχετικών πηγών όπως η Λαυσαϊκή Ιστορία, τα Αποφθεύγματα των Πατέρων (Γεροντικό), η Ιστορία των κατ’Αίγυπτον μοναχών κ.α. Πρόκειται για μέρος υψηλών ασκητικών παλαισμάτων, στο οποίο το μοναστικό ιδεώδες βιώνεται αδιάκοπα με τον ίδιο περίπου τρόπο από τον 4ο αι. μέχρι τις μέρες μας. Εμβληματικές προσωπικότητες όπως ο Μακάριος ο Αιγύπτιος, ο Μακάριος ο Αλεξανδρευς, ο Ιωάννης ο Κολοβός, ο αββάς Αρσένιος, ο Ευάγριος ο Ποντικός, ο Κασσιανός και πλήθος άλλων επώνυμων και ανώνυμων ασκητών έχουν συνδέσει το όνομά τους με την πνευματικότητα αυτού του τόπου. Σήμερα στην έρημο της Σκήτης, βρίσκονται σε μικρή σχετικά απόσταση μεταξύ τους τέσσερεις (4) εν ενεργεία Μονές: η Μονή του Αγίου Μακαρίου (Abu Makar), η μονή του αββά Πισώη (Anba Bishoy), η μονή των Σύρων (Deir el - Suriani) και η μονή των Ρωμαίων (Deir el-Baramus), οι οποίες ανήκουν στην Κοπτική Ορθόδοξη Εκκλησία. Η προσβαση σ’αυτές γίνεται μέσω του κεντρικού οδικού άξονα που ενώνει το Κάιρο με την Αλεξάνδρεια. Η Κοπτική λειτουργική παράδοση αποτελεί συνέχεια του αρχαίου λειτουργικού τύπου της Αλεξάνδρειας και χρησιμοποιεί δυο γλώσσες, την Αραβική και την Κοπτική, ενώ ταυτόχρονα διασώζει μέχρι σήμερα ατόφιες λειτουργικές φράσεις στην Ελληνική, οι οποίες ουδέποτε μεταφράστηκαν σε κάποια άλλη γλώσσα και έχουν πλεον ενσωματωθεί στην Κοπτική θεία λάτρεια. Γι’αυτο το λόγο δε πρέπει να εκπλαγεί κάποιος όταν ακούσει κατά τη διάρκεια των Κοπτικών ακολουθιών φράσεις όπως: «Ειρήνη πάσι», «Και τω πνεύματι σου», «Δόξα Πατρί και Υιω…», «Άγιος ο Θεός, Άγιος Ισχυρός…» κ.α. 

Ο τάφος του Ματθαίου του Φτωχού
Η αναγέννηση του σύγχρονου Κοπτικού μοναχισμού στην έρημο της Σκήτης και συγκεκριμένα στη Μονή του αγίου Μακαρίου συνδέεται αναμφίβολα με την εμβληματική φυσιογνωμία του Ματθαίου του Φτωχτού (1919-2006), ο οποίος εργάστηκε ακούραστα απ’ τις αρχές της δεκαετίας του ’70 για την πνευματική και υλική ανοικοδόμηση και πρόοδο της Μονής. Κεντρικός άξονας της πνευματικής πορείας του Ματθαίου υπήρξε η πατερική θεολογία, και ιδιαίτερα οι Έλληνες πατέρες. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Ματθαίος στην πνευματική του διδασκαλία δεν αρεσκόταν στη διάκριση των Ελλήνων πατέρως σε προ-χαλκηδόνιους και μετα-χαλακηδόνιους, με συνέπεια να μελετά και να αξιοποιεί τη θεολογική παρακαταθήκη σύσσωμης της ελληνικής θεολογίας συμπεριλαμβανομένων του Μαξίμου του Ομολογητή, του Ιωάννη του Δαμασκηνού ακόμα και του Γρηγορίου του Παλαμά. Στη βιβλιοθήκη της Μονής μπορεί κανείς να βρει πλήθος συγγραμμάτων της ελληνικής πατερικής θεολογικής παράδοσης, από την Patrologia Graeca του Migne μέχρι τους τόμους της Φιλοκαλίας του Νικοδήμου του Αγιορείτη καθώς και λειτουργικά βιβλία της ελληνο-ορθόδοξης θείας λατρείας.
Επιγραφή σε έπιπλο της Βιβλιοθήκη
της Μονής του Αγίου Μακαρίου
Η αγάπη για την Ελληνική παιδεία και θεολογία από τους πατέρες της Μονής του Αγίου Μακαρίου αποτυπώνεται τόσο από το σκαλιστό «Εν αρχη ην ο λόγος» στα έπιπλα της βιβλιοθήκης όσο και απο δυο ελληνικά ρητά του αββά Επιφανίου που κοσμούν τους τοίχους της Βιβλιοθήκης: «Είπε ο Άγιος Επιφάνιος ότι μεγάλη ασφάλεια προς το μη αμαρτάνεις των γραφών η ανάγνωσις» και «Είπε ο Άγιος Επιφάνιος οτι μέγας κρημνός και βαθύ βάραθρον των Γραφών η άγνοια». (συνεχίζεται)



1 σχόλιο:

  1. Αγαπητέ κ. Νίκο
    αν έχετε την καλωσύνη να μου δίνατε το μειλ σας να σας γράψω για ένα θέμα που πιστεύω ότι μπορείτε να με βοηθήσετε.
    το δικό μου μειλ ειναι pakoumpis@gmail.com
    Σας ευχαριστώ πολύ!!
    π. Ανδρέας Κουμπής
    18050 Σπέτσες
    Εφημέριος Ι.Ν. Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου στις Σπέτσες.
    694 476 4284

    ΑπάντησηΔιαγραφή